گوگرد یک ماده مغذی مهم در گیاه است که برای تولید محصولات غذایی فراوان لازم است . همچنین در رشد و اعمال حیاتی گیاه نقش دارد. غلات، میوه ها و سبزیجات و محصولات مرتعی برای تأمین رشد به گوگرد نیاز دارند. گوگرد در ساخت پروتئین و فعالیت آنزیم ها دخالت دارد، و کمبود گوگرد باعث کاهش عملکرد کمی و کیفی محصول می شود.

گوگرد چهارمین عنصر ضروری و پرمصرف برای گیاهان پس از  نیتروژن، فسفر و پتاسیم، می‌باشد. نیاز گیاهان به این عنصر حتی بیشتر از عناصر پر مصرفی چون فسفر می باشد. نظر به اینکه اکثر خاک های کشور ، قلیایی و آهکی می باشد ، و از طرفی کمبود مواد آلی و میزان آهک زیاد اکثر آب های آبیاری باعث محدود شدن حلالیت عناصر غذایی پرمصرف و ریز مغذی ها می شود و عملا جذب این عناصردرمحیط رشد رویشی گیاه به کندی صورت می گیرد، تغذیه گوگرد در گیاهان و مصرف آن اهمیت خاصی دارد. سولفور نقش مهمی در دفاع گیاه در مقابل تنش ها و آفات گیاهی ایفا می کند. سولفور یکی از عناصر سازنده مولکولی برای بسیاری از هورمون ها و ویتامین ها است، نظیر ویتامین B1.  در فرم سولفات ، گوگرد نقش مهمی در تعادل آب درگیاه و همچنین خاک دارد.

سولفور دارای نقش های متعددی در گیاه بشرح ذیل می باشد:

• در ساختار اسید های آمینه و پروتئین ها نقش دارد
• در تشکیل کلروفیل ضروری است
• در سنتز روغن به ویژه محصولات روغنی نقش دارد
• در متابولیسم ازت فعال است

گوگرد برای اجزای ساختاری و آنزیمی در گیاهان ضروری است و یکی از عناصر اصلی برخی اسیدهای آمینه ضروری است که برای سنتز پروتئین مورد نیاز است. سنتز کلروفیل نیز به S احتیاج دارد. گوگرد به راحتی در گیاهان قابل انتقال نیست بنابراین همه گیاهان نیاز به تأمین مداوم گوگرد از ظهور تا بلوغ محصول دارند.

علائم کمبود گوگرد

در گیاهان دارای کمبود سولفور برگهای پیر ممکن است سالم تر به نظر برسند، در حالی که برگها و بافتهای جدیدتر ممکن است رشد کمتر و برگ هایی به رنگ سبز روشن  یا حتی زرد داشته باشند. کمبود گوگرد در هر مرحله از رشد می تواند منجر به کاهش رشد و بازدهی محصول شود. گوگرد کافی باعث رشد سریع محصول و بلوغ زودرس می شود.

علائم کمبود گوگرد در محصولات مختلف متفاوت است به عنوان مثال در كلزا، علائم كمبود ممكن است در مرحله يک برگ شروع شود و جديدترين برگ‌ها به رنگ سبز زرد با رگبرگ های تيره درآیند. همچنین برگها ممكن است به صورت فنجانی شکل ظاهر شوند و بعدا حاشیه آنها قرمز شود. در این وضعیت گلها معمولاً کوچکتر بوده و زرد رنگی کمتری دارند و غلاف های کوچک و بدون توسعه چرمی به رنگ سبز ایجاد می کنند. در صورت کمبود خفیف S ممکن است رشد رویشی خوبی وجود داشته باشد اما گلها و غلاف‌ها توسعه نیابند.

برای غلات و علوفه‌ها، زرد شدن برگ‌های گیاهان تازه رشد کرده نشانگر كمبود گوگرد است. بسته به میزان کمبود، برگها ممکن است سایه ای از سبز روشن تا کاملاً زرد داشته باشد. زرد شدن به دلیل عدم تحرک S در گیاه ایجاد می شود. بنابراین، برگهای تازه ظهور نمی‌توانند سولفور را از برگهای قدیمی تر بگیرند

انواع کود گوگرد

کودهای گوگرد معمولاً به صورت سولفات محلول یا فرمهای عنصری (S) نسبتاً نامحلول در دسترس هستند. محصولات حاوی سولفات آمونیوم برای رفع کمبود خاک عالی عمل می کنند . از محصولات دیگری مانند سولفات پتاسیم هم می توان برای رفع کمبود  پتاسیم و گوگرد استفاده کرد اما این کودها معمولاً در دسترس نیستند.

کودهای سولفات به شرط وجود رطوبت کافی خاک به سرعت حل می شوند تا SO4-S آزاد شود و فرم سولفات به راحتی در دسترس گیاهان قرار می گیرد. همانطور که گفته شد SO4-S در خاک کاملاً متحرک است و تنها شکل گوگرد است که بطور مستقیم توسط گیاهان استفاده می شود. گیاهان نمی توانند گوگرد عنصری را جذب کنند بنابراین این کودها باید ابتدا به سولفات-S تبدیل شوند تا بتوانند جذب گیاه شوند.

در حال حاضر با وجود بیش از ۲۰ کود مختلف حاوی گوگرد تجاری ، ممکن است انتخاب بهترین گزینه برای کشاورزان دشوار باشد. کشاورزان باید با یک متخصص زراعت بومی صحبت کنند تا بهترین کود را مورد نیاز خود را انتخاب کنند.

اکثر کودهای حاوی گوگرد به طور کلی می توانند به چهار گروه تقسیم شوند: ۱) کودهای حاوی سولفات  ۲) کودهای حاوی گوگرد عنصری ۳) کودهای حاوی ترکیبی از سولفات و گوگرد عنصری ۴) کودهای گوگرد مایع.

منابع موجود در دسترس و پرطرفدار عبارتند از: سولفات آمونیوم (AS) ، سوپر فسفات منفرد (SSP)، سولفات پتاسیم و سولفات پتاسیم و منیزیم هستند.

مکانیسم اثر کود گوگرد در خاک

بیشتر گوگرد موجود در خاک به صورت مواد آلی یافت می شود و این شکل در دسترس گیاهان نیست. برای اینکه  گوگرد در دسترس گیاهان قرار بگیرد  ابتدا باید از ماده آلی آزاد شود و روند مینرالیزاسیون را طی کند.

فرآیند مینرالیزاسیون نتیجه فعالیت میکروبی است. در این فرایند گوگرد به فرم سولفات (SO4-2) تبدیل می شود که به راحتی در دسترس گیاهان  قرار می گیرد. این فرایند تحت تأثیر نسبت C / S ، دما و رطوبت است. به دلیل بار منفی  فرم معدنی سولفات (SO4-2) در خاک قابل تحرک است. بی تحرکی گوگرد فرایندی متضاد است که در آن سولفات موجود به شکل ارگانیک برگردانده می شود.

افزایش سولفات در دسترس گیاه باید از طریق آزمایش خاک تأیید شود. تبدیل آهسته گوگرد عنصری به سولفات موجود در خاک می تواند یک مزیت باشد. چون میزان بالای گوگرد عنصری می تواند هر چند سال یک بار در خاک هایی که برای همه محصولات زراعی نیاز به گوگرد دارند یا به مدت طولانی محصولات غنی از گوگرد مانند یونجه و سایر محصولات علوفه ای کشت می شوند، استفاده شود.

کودهای حاوی گوگرد به صورت تیوسولفات ، مانند تیوسولفات آمونیوم مایع نیز باید توسط میکروب های موجود در خاک به فرم سولفات اکسیده شوند. با این حال، اکسیداسیون این فرم سریع است و می‌توان آن‌ را به صورت سالیانه استفاده کرد. تیوسولفات آمونیوم را می توان قبل، حین یا بعد از کاشت استفاده کرد. اما تماس مستقیم با برگ های گیاه ممکن است باعث سوزاندن برگ شود.

کود دامی نیز می تواند گوگرد را در کنار سایر مواد مغذی گیاه تأمین کند ، اما میزان گوگرد و تعادل آن با سایر مواد مغذی در این کودها متغیر است و برای تعیین نیازهای نسبی باید از طریق آنالیز کود به همراه آزمایش خاک تعیین شود.

مقدار مصرف کود گوگرد در کشاورزی

نیتروژن و گوگرد برای سنتز پروتئین در گیاهان مهم هستند. تعادل صحیح مواد مغذی مخصوصاً برای محصولات دارای گوگرد زیاد مانند کلزا و یونجه بسیار مهم است.

کلزا نیتروژن و گوگرد را با نسبت حدوداً پنج به یک (به عنوان مثال ، ۲۰ لیتر در لیتر در هکتار به ازای ۱۰۰ لیتر در هکتار) برای بهینه سازی پروتئین ، سنتز روغن و بازدهی مطلوب نیاز دارد. استفاده از مقادیر بالای نیتروژن بدون گوگرد می تواند منجر به بازدهی کمتر محصولات شود.

به طور کلی ، هر چه اندازه ذرات  کود ریزتر باشد هم بهتر با خاک مخلوط می شود و هم سریعتر به سولفات تبدیل می شود. استفاده از کودهای حاوی گوگرد عنصری با سرعت بیشتری به سولفات در دسترس گیاه تبدیل می شوند.

هنگام پخش کود گوگرد بر روی سطح خاک چرخه انجماد، ذوب و خشک شدن خاک باعث پراکنده شدن گرانول‌ها و کاهش بیشتر اندازه ذرات گوگرد می‌شود تا میکروارگانیسم‌های خاص خاک بتوانند گوگرد عنصری را به سولفات-گوگرد برای استفاده گیاه تبدیل کنند. تبدیل گوگرد عنصری به سولفات در خاکهای سرد و خشک ممکن است بسیار آرام صورت بگیرد.

پیش بینی دقیق میزان تبدیل گوگرد عنصری به سولفات به دلیل حساسیت به انواع خاک و شرایط محیطی دشوار است. بسته به محصول، گوگرد عنصری باید حدود دو سال یا بیشتر از قبل از کشت در خاک استفاده شود تا اگر محصول به سولفات – گوگرد نیاز داشته باشد زمان لازم برای تبدیل سولفات فراهم باشد.

 کود و کمپوست و تفاوت بین آنها: به طور کلی کمپوست به مواد آلی که تجزیه یا به اصطلاح پوسیده شده باشد، اتلاق میگردد. این مواد میتواند شامل

• اضافات غذا،
• برگهای مرده،
• اضافات چمنهایی که هرس کردید،
• و یا هرچیزی که مربوط به قسمتی از گیاهان باشد و تجزیه شده،

این مواد طی فرآیندهای هوازی یا بی هوازی توسط باکتریها تجزیه و تبدیل به کمپوست میگردند. در حالت عادی اینگونه مواد دور ریز و زباله بحساب می آیند. اما امروزه میتوان آن را بعنوان یک محیط واسط برای رشد گیاهان در نظر گرفت. شاید عبارت “مواد پوسیده شده” یا “تجزیه شده” حس منفی به شما بدهد. اما ما به شما این اطمینان خاطر را میدهیم که کمپوست درست است که از پسماند بوده و شاید نا مطبوع باشد اما یک پسماند مفید برای گیاهان محسوب میشود.

کمپوست، زباله مفید

درواقع نباید به کمپوست اصطلاح زباله یا پسماند به معنای خود کلمه را نسبت داد. زیرا که این مواد حاوی سطح بالایی از مواد مقوی و بسیار مناسب برای رشد گیاهان است. تبدیل اضافات و زباله ها به کمپوست این موجبات را فرآهم میکند که بتوانید یک محیط بسیار سالمی برای رشد گیاهانتان در زمان کمی فرآهم کنید. از طرفی محیط را نیز کمتر با زباله ها و بقایایی مواد آلی آلوده کرده باشید.

کمپوست درواقع یک نوع بازیافت است

درواقع کمپوست یک نوع بازیافت محسوب میگردد. بدثن ترتیب که با بازگردانی بقایایی غذاها و گیاهان مرده به چرخه طبیعت و استفاده دوباره از آنها درواقع به مادر طبیعت کمک کرده و موجبات ادامه حیات بشریت در روی کره زمین را فرآهم میکنیم.

تفاوت کود با کمپوست

تفاوت اصلی کمپوست با کود در نحوه تاثیر و کاربرد آنها تعیین میگردد. کمپست بیشت رجهت غنای خاک مصرف میگردد. یعنی اگر حس میکنید میوه دهی و کیفیت ظاهر محصولاتتان به مرور زمان کاهش یافته، زمان استفاده از کمپوست جهت اصلاح خاک زمینتان فرآهم رسیده است. اما کود غذای مستقیم گیاه میباشد.

بگذارید کمی مسئله را روشن تر کنیم. برای اینکه کمپوست به مواد قابل مصرف و عناصر مغذی تبدیل گردد زمان نیاز دارد، اما با استفاده از کود این عناصر مغذی را مستقیما در اختیار ریشه گیاهان، جهت استفاده قرار میدهید.  درواقع کود عناصر مغذی قابل استفاده مستقیم گیاه میباشد.

درواقع کمپوست بستر مناسب رشد گیاه فرآهم می آورد اما کود عناصر مغذی مورد نیاز رشد بهتر و حداکثری را برای گیاه فرآهم می آورد.

کود بهتر است یا کمپوست

همانطور که میدانستید یا بعد از مدتی متوجه شدید، گیاهان عموما برای رشد و نمونیازهای بیشتری نسبت به نور خورشید و آب دارد. درست است که آب و نور منشا اکسیژن، هیدروژن و کربن برای گیاهان است اما طبیعتا گیاهان برای رشد کامل و حداکثر میوه دهی به عناصر مغذی دیگری نیز نیاز دارند. این عناصر از طریق کود دهی به آنها میرسد.

عناصر مغذی به سه دسته تقسیم میگردد:

• نیتروژن، فسفر و پتاسیم که با نام عناصر مغذی اصلی یا ماکرو شناخته میگردند.
• عناصر مغذی سطح دو که کنیزیم، کلسیم و گوگرد در این دسته قرار میگیرند.
• عناصر ریز مغذی که شامل :روی، منگنز، مس، کبالت، آهن، برم و مولیدبدیم میشود.

مواد اصلی NPK از اهمیت بسیار ویژه ای در گیاهان برخوردار است. بدین معنا که حتما برای رشد و نمو باید در اختیار گیاه قرار گیرند.

عناصر سطح دوم که سولفور نیز جز آن دسته محسوب میگردد، بر اساس میزان نیاز گیاه به آن ها در این سطح قرار میگیرند. وگرنه از لحاظ کارایی، گوگرد در گیاهان حتی میتواند از اهمیتی مشابه نیتروژن برخرودار باشد.

برای مثال برای کودهای شرکتی شما میتوانید بر اساس اینکه خاک زمینتان چه عناصری را کمتر بوده، محصول مورد نظر را انتخاب کنید. اما درباره کمپوست این اختیار را ندارید. بعبارتی شما نمیتوانید درصد وجود یک عنصر در کمپوست را بصورت اختیاری افزایش چشمگیری دهید.

در نهایت باید به این امر توجه داشته کنید که هم کمپوست برای خاک و هم کود برای گیاهان هر دو جهت محصول دهی بهتر و بیشتر تاثیر گذارند و باید باهم استفاده گردند.

https://rooyeshpars.com/what-is-the-diffrence-between-compost-and-fertilizer/

هورمون‌ های گیاهی مواد آلی میباشند که مواد غذایی نبوده، توسط گیاهان تولید میشوند، در غلظت بسیار کم یا ناچیز اثر تنظیمی دارند و باعث ایجاد اثرات فیزیولوژیکی عمیق میشوند .

میتوان گفت تمام هورمون ها، تنظیم کننده رشد هستند اما تمام تنظیم کنندههای رشد هورمون نیستند.

با این تعریف شاید تصور شود که هورمون ها صرفاً جزء مواد کاملاً درون ساز گیاه هستند، اما همواره اینطور نیست زیرا هورمون ها هم در داخل اندام های گیاهی و هم به شکل سینتتیک و شیمیایی در خارج ساخته و روی گیاه القا می شوند .
پنج گروه مختلف هورمون ها ی گیاهی شناخته شده که بسیاری از آنها دارای کاربردهای عملی متعدد و مهمی در کشاورزی بویژه باغبانی هستند به شرح ذیل می‌باشند:

انواع هورمون‌ های گیاهی

1. اکسینها Auxines
2. جیبرلینها Giberllines
3. سیتوکینینها Cytokinines
4. بازدارندههای رشد Inhibitors
5. اتیلن Ethylene

عوامل موثر بر عملکرد هورمون ها:

• غلظت Dosage هورمون مصرفی
• سن فیزیولوژیکی گیاه

اکسین ها

اکسین ها جزء اولین گروه هورمون‌ ها کشف شده هستند. وظایفی همچون تسریع در ریشه زایی گیاهان و ریزش گل های اضافی درختان میوه را بر عهده دارند.

مراکز عمده ساخته شدن اکسین بافتهای مریستمی انتهایی از قبیل جوانههای در حال باز شدن، برگهای جوان، نوک ریشه، گلها یا گل آذین روی ساقه گلدار میباشد. نحوه انتقال آن در اندامهای جوان از بالا به پایین و در اندامهای پارانشیمی در داخل آوندهای آبکشی انجام میگیرد. در ریشه هم از نوک ریشه به سمت بالای ریشه صورت میگیرد.

مهم ترین عاملی که روی عملکرد اکسین ها تأثیر گذار بوده مقدار مصرف اکسین و یا غلظت هورمون مصرفی است.

گاهی اوقات یک اکسین معین عامل رشد و تقسیم سلولی است اما اگر همین ماده را در غلظت بیشتر بکار بریم، باعث مرگ و از بین رفتن گیاه می شود

. بنابر این در مصرف هورمون‌ ها مخصوصاً اکسین ها غلظت مصرف اهمیت زیادی دارد.

عامل دیگری که در روی عملکرد و یا وظیفه خاص اکسین اثر گذار است سن فیزیولوژیکی گیاه مورد استفاده است. بسته به اینکه گیاهان در چه مقطع سنی قرار گرفته‌اند غلظت مصرفی اکسین و زمان القا آن با توجه به سن متغیر است و نتایج متفاوتی دارد.

اما بطور کلی مهم ترین وظایفی که برای اکسین ها شناخته شده است عبارتند از :

1. تسریع در ریشه زایی
2. عامل تُنُک کننده در محصولات سال آور
3. طویل شدن سلولها و اندامها
4. فعال ساختن لایه زاینده و تولید بافت پینهای
5. گل انگیزی و تولید میوه
6. جلوگیری از رشد نرکها و پاجوشها

جیبرلین‌ها

نواحی عمده ساخته شدن جیبرلین در گیاهان برگهای مریستمی، نوک ریشه، بذرهای در حال رشد میباشد و انتقال این هورمون در گیاهان کاملاً بطور آزاد است.

مهم ترین کاربرد جیبرلین ها عبارتند از :

• طویل شدن سلولها و افزایش طول میان گرهها
• طویل شده وتشکیل ریشه‌ها
• جایگزینی سرما در بذر
• رشد برگ
• شکستن دوره خواب جوانه

سیتوکینین‌ها

سیتوکنینها بطور عمده در مریستمهای انتهایی ریشه، گل آذینها و میوههای در حال رشد ساخته میشود.

سیتوکنین ساخته شده در نوک ریشه بوسیله شیره خام آوندهای چوبی و در بخشهای بالایی گیاه توسط آوندهای آبکشی بسمت پایین انتقال مییابد.

نقش سیتوکنین در گیاه:

• بزرگ شدن و طویل شدن سلولها: سیتوکنینها در مرحله طویل شدن سلول یا بزرگ شده آن تاثیر میگذارند ولی اینکه اثر رونق بخشی یا باز دارنده است بستگی به اندام مربوط و نوع سایتوکینین و غلطت آن دارد .
• ایجاد جوانه گل و نمو آن: در برخی از گیاهان افزایش نسبت سایتوکنین به اکسین سبب پیدایش جوانه‌ها و در نتیجه شاخههای برگدار می‌شود .
• تشکیل ریشه: سایتوکنین با غلظت خیلی کم به تشکیل ریشه کمک کرده ولیکن در غلظت زیاد از تشکیل آن جلوگیری می‌کند.
• پیری دیر رس: این هورمون پیری را در برگها با غلظت نسبتاً کم به تاخیر میاندازد و از ریزش گلها و برگها و میوه‌ها جلوگیری میکند.
• تاثیر روی گل دادن: سیتوکنین باعث تولید گل در گیاهان روز بلند در شرایط روز کوتاه و برعکس می‌شود.
• شکستن دوره خواب بذر: سیتوکنینها در غلظت مناسب با جیبرلینها و نور قرمز خاصیت شکستن دوره خواب بذور حساس به نور را دارد.

انواع سیتوکنین ها عبارتست از بنزیل آمینوپورین، زآتین و کینیتین .

بازدارنده های رشد

دسته چهارم از هورمون‌ ها گیاهی بازدارندگان رشد هستند که نقش متضاد بقیه هورمون ها را دارند . نقش سه دسته اول اکسین‌ها، جیبرلین ها و سیتوکینین ها در تشویق گیاه به رشد و نمو است ولی ایندسته نقش جلوگیری کننده در رشد را دارند.

اتیلن

این هورمون که هورمون پیری نام گرفته است معلوم شده است که بصورت گاز اتیلن در بافتهای گیاهی شاخه شده . مانع از رشد ریشه و ساقه گردیده و پیری و ریزش برگها را تسریع میکند .

از طرفی نمو جوانههای جانبی را به تاخیر انداخته و اصولا همه صفات خاص یک هورمون را دارا میباشد.

اتیلن در شرایط عادی یعنی درجه حرارتهای معمول بصورت گاز است و ممکن است از گیاه خارج شود و رشد و فعل انفعالهای فیزیو لوژیکی گیاهان مجاور را تحت تاثیر قرار دهد و برخلاف سایر هورمونهای گیاهی که در نقاط خاصی تولید میشوند این هورمون به صورت موضعی در هر نقطهای از گیاه ممکن است تولید شود .

حرکت آن در داخل بافتها بصورت انتشار گاز میباشد و تحت تنشهای فیزیکی در قسمتهای زیادی از گیاه ساخته می‌شود.

اثرات اتیلن در گیاه:

برگ بسیاری از گونه‌ها در معرض غلطت‌های بسیار کم اتیلن اپینایتی (گرایش به پایین) از خود نشان میدهد.

اصولاً غلظت لازم برای ایجاد اپیناستی خیلی کمتر از غلظتی است که برای ریزش برگ می‌شود .
زمین گرایی افقی: استفاده از اتیلن در برخی گیاهان که شاخه‌های آنها معمولاً عمودی رشد میکند و زمین گرایی منفی دارد در جهت افقی رشد می‌کند .

کاربرد در باغبانی:

۱ – میوه روی درخت و داخل انبار کامل می رسد .
۲- در غلظت بالا باعث تحریک و ریزش برگ و میوه میشود .
۳- آغاز تشکیل جوانه گل را تحریک مینماید .
۴ – باعث تولید صمغ در بعضی از گونهها و هم آهنگ با آکسین از نمو جوانه جانبی جلوگیری مینماید .
۵ –  اتیلن را  در روی میوههایی که هنوز به حد کامل نرسیده اند،به کار ببرند  مانند خرمالو، موز و طالبی باعث تسریع در رسیدن میشود و از طرفی باعث ترکیدن پوست میوهها میشود و مصرف آن باعث رنگ پذیری بهتر در گوجه فرنگی، مرکبات، هلو، انگور، گیلاس، آلو و آلبالو می‌شود .
۶-  از اتیلن حدود ۱۰ روز قبل از برداشت در غلظت بالا استفاده شود که  باعث تحریک ریزش میوه میشود مانند میوههای سیب، گلابی، گیلاس، آلو و هلو .
۷- اتیلن در آناناس باعث تولید گلدهی و بروز جنسیت در خیار بصورت عکس هورمون جیبرلین باعث افزایش تولید گل ماده نسبت به گل نر می‌شود .
۸- اتیلن در غلظتهای کم باعث تحریک جوانه زنی و در غلظتهای زیاد باعث جلوگیری از جوانه زنی میشود .

مقالات پربازدید:

کود استرووایت چیست؟

جذب سریع ثروت با نگهداری 5 گیاه آپارتمانی